Radektomia zęba trzonowego to zaawansowany zabieg chirurgiczny, który umożliwia zachowanie zęba pomimo poważnego uszkodzenia jednego z jego korzeni. Choć technicznie wymagająca, procedura ta zyskuje na popularności jako alternatywa dla ekstrakcji, pozwalająca na utrzymanie naturalnego uzębienia i funkcji żucia. Kluczowe znaczenie dla powodzenia leczenia ma jednak właściwa kwalifikacja pacjenta. W tym artykule omawiam szczegółowo wskazania i przeciwwskazania do przeprowadzenia radektomii, wyjaśniając, w jakich przypadkach zabieg może przynieść korzyści, a kiedy należy go unikać.
Na czym polega radektomia?
Radektomia to chirurgiczne usunięcie jednego z korzeni zęba wielokorzeniowego, najczęściej trzonowego, z jednoczesnym zachowaniem jego korony oraz pozostałych zdrowych korzeni. Zabieg ten umożliwia utrzymanie funkcji zęba w łuku zębowym, pod warunkiem że pozostałe korzenie są stabilne, zdrowe i odpowiednio osadzone w kości. Radektomia może być przeprowadzona zarówno w szczęce, jak i w żuchwie, przy czym najczęściej dotyczy zębów szóstych i siódmych.
Zabieg ten jest alternatywą dla całkowitej ekstrakcji i znajduje zastosowanie przede wszystkim w przypadkach ograniczonego uszkodzenia jednego z korzeni. Dzięki postępowi w diagnostyce radiologicznej oraz rozwojowi technik mikrochirurgicznych, radektomia staje się coraz bardziej precyzyjna i skuteczna.
Wskazania do przeprowadzenia radektomii
Radektomia wykonywana jest wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, po przeprowadzeniu szczegółowej diagnostyki klinicznej i radiologicznej w chirurgia stomatologiczna Gdynia. Do najczęstszych wskazań należą sytuacje, w których ząb mógłby być zachowany dzięki usunięciu tylko jednego uszkodzonego korzenia. Oto najważniejsze z nich:
- Zaawansowana próchnica jednego korzenia, której nie da się skutecznie leczyć kanałowo, przy jednoczesnym braku zmian w pozostałych korzeniach
- Złamanie korzenia w wyniku urazu mechanicznego, ograniczone tylko do jednej części zęba
- Nawracające zapalenia przywierzchołkowe pomimo prawidłowo przeprowadzonego leczenia endodontycznego
- Zmiany resorpcyjne (zewnętrzne lub wewnętrzne) obejmujące wyłącznie jeden korzeń
- Choroby przyzębia ograniczone do jednego korzenia, przy jednoczesnym zdrowym stanie tkanek przyzębia wokół pozostałych korzeni
- Obecność perforacji lub uszkodzeń jatrogenicznych, których nie da się naprawić bez usunięcia jednego z korzeni
W każdym przypadku decyzja o wykonaniu radektomii powinna być oparta na badaniu radiologicznym, takim jak CBCT (tomografia wolumetryczna), które pozwala dokładnie ocenić stan strukturalny zęba, kości oraz tkanek okołowierzchołkowych.
Warunki niezbędne do wykonania radektomii
Oprócz samych wskazań medycznych, istnieje szereg warunków, które muszą być spełnione, by zabieg był możliwy i przyniósł trwałe efekty. Należą do nich:
- Prawidłowe położenie i stabilność pozostałych korzeni – muszą one być zdolne do samodzielnego utrzymania zęba
- Brak istotnych zmian patologicznych w przyzębiu wokół zachowywanych korzeni
- Dostępność techniczna do wykonania zabiegu – odpowiednie warunki anatomiczne i lokalizacja zęba
- Możliwość późniejszej odbudowy protetycznej, np. za pomocą wkładu koronowo-korzeniowego lub korony
Brak spełnienia któregokolwiek z powyższych warunków może znacznie obniżyć rokowanie zabiegu i prowadzić do konieczności usunięcia zęba w późniejszym okresie.
Przeciwwskazania do wykonania radektomii
Choć radektomia może być skuteczną metodą leczenia, istnieją sytuacje, w których jej przeprowadzenie jest niewskazane lub wręcz przeciwwskazane. Przeciwwskazania mogą wynikać zarówno z warunków miejscowych, jak i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
Do najważniejszych przeciwwskazań należą:
- Zaawansowane zniszczenie całej struktury zęba, obejmujące więcej niż jeden korzeń
- Obecność rozległych zmian zapalnych obejmujących całe przyzębie zęba
- Brak stabilności pozostałych korzeni, które nie są w stanie samodzielnie utrzymać zęba
- Zbyt mała ilość kości w okolicy operacyjnej, utrudniająca przeprowadzenie zabiegu i późniejszą odbudowę
- Nieprawidłowe położenie zęba, które uniemożliwia techniczne wykonanie zabiegu
- Zły stan higieny jamy ustnej pacjenta, zwiększający ryzyko powikłań i niepowodzenia leczenia
- Przeciwwskazania ogólnomedyczne, takie jak niewyrównana cukrzyca, zaawansowana osteoporoza, choroby układu krzepnięcia czy aktywna choroba nowotworowa
W takich przypadkach leczenie powinno zmierzać w kierunku ekstrakcji zęba i planowania odpowiedniej formy uzupełnienia protetycznego, np. implantu lub mostu.
Znaczenie prawidłowej kwalifikacji pacjenta
Skuteczność radektomii zależy przede wszystkim od właściwego doboru pacjenta. Dlatego kluczowe znaczenie ma kompleksowa diagnostyka oraz doświadczenie lekarza prowadzącego. Ocena stanu klinicznego zęba, tkanek przyzębia, anatomii korzeni i możliwości odbudowy musi być przeprowadzona z dużą precyzją.
Zbyt pochopne zakwalifikowanie pacjenta do zabiegu może skutkować niepowodzeniem leczenia i koniecznością usunięcia zęba w krótkim czasie po zabiegu. Z kolei dobrze wykonana radektomia, przy odpowiednich wskazaniach, może pozwolić na wieluletnie utrzymanie funkcji zęba, unikając konieczności kosztownej protetyki lub implantacji.
Kiedy warto rozważyć alternatywę dla radektomii?
Radektomia nie zawsze jest jedyną opcją terapeutyczną. W niektórych przypadkach lepszym rozwiązaniem może być:
- Leczenie kanałowe z resekcją wierzchołka korzenia, jeśli zmiana zapalna jest ograniczona i nie ma uszkodzeń strukturalnych
- Ekstrakcja zęba z odbudową protetyczną, np. za pomocą implantu, jeśli zachowanie zęba wiązałoby się z dużym ryzykiem niepowodzenia
- Hemisekcja – czyli usunięcie połowy zęba wraz z korzeniem, stosowana głównie w żuchwie
Wybór odpowiedniego rozwiązania powinien być poprzedzony szczegółową konsultacją stomatologiczną, uwzględniającą potrzeby pacjenta, możliwości finansowe oraz jego ogólny stan zdrowia.
Jakie są wskazania i przeciwwskazania do radektomii zęba trzonowego?
Radektomia zęba trzonowego ma największy sens w przypadkach, gdy uszkodzenie dotyczy tylko jednego korzenia, a pozostałe struktury zęba są zdrowe i stabilne. Odpowiednia kwalifikacja, nowoczesna diagnostyka i doświadczenie zespołu stomatologicznego pozwalają uzyskać dobre i długotrwałe efekty terapeutyczne, często ratując ząb, który w przeszłości zostałby usunięty.
Warto pamiętać, że decyzja o radektomii powinna być podejmowana indywidualnie, po dokładnym rozważeniu wszystkich wskazań i przeciwwskazań. Dla wielu pacjentów może to być skuteczna i bezpieczna metoda leczenia, umożliwiająca zachowanie własnego uzębienia przez wiele lat.
